Ted Talks: Barry Schwartz

Εισαγωγή

Η ομιλία του Barry Schwartz, Αμερικάνου ψυχολόγου, με τίτλο «Πραγματική κρίση, είναι η έλλειψη της σοφίας», έλαβε χώρα στο μη κερδοσκοπικό ίδρυμα της TED. Στο χώρο του TED διοργανώνονται συχνά διαλέξεις από σπουδαίους ομίλητες οποιουδήποτε χώρου και από οποιοδήποτε μέρος της γης.

Στην ομιλία του ο Barry Schwartz ξεκίνησε να μιλά για τον νεοεκλεχθέντα πρόεδρο της Αμερικής, Barack Obama, ο οποίος, αντίθετα με τον προκάτοχό του George Bush Jr., πρότεινε στον κόσμο να λειτουργήσει με βάση την Αρετή. Θέλοντας να δώσει με σαφήνεια το νόημα του όρου αρετή, χρησιμοποίησε το παράδειγμα των νοσοκόμων, οι οποίοι κάποιες συγκεκριμένες στιγμές χρειάστηκε να παραβούν κάποιους κανόνες προκειμένου να εξυπηρετήσουν καλύτερα στη δουλειά τους. Φυσικά, δεν είχαν κάποια υποχρέωση και δεν δέχτηκαν κάποια σύσταση επειδή έπραξαν έτσι. Αλλά στις συγκεκριμένες στιγμές, απλά ταίριαζε να συμπεριφερθούν χωρίς να ακολουθήσουν του «άψυχους» κανόνες. Με αυτό τον τρόπο και ευχαρίστησαν τους ασθενείς που βρίσκονταν στο νοσοκομείο, αλλά βελτίωσαν και τη λειτουργία του νοσοκομείου. Αυτό συνέβη κατά τον Schwartz επειδή οι συγκεκριμένοι άνθρωποι είχαν την Πρακτική Σοφία, κατά την οποία, σύμφωνα με τον Έλληνα φιλόσοφο Αριστοτέλη, «Ένας σοφός άνθρωπος γνωρίζει πότε και πώς να κάνει εξαίρεση σε κάποιο κανόνα, πώς να αυτοσχεδιάσει και πώς να χρησιμοποιήσει αυτές τις ηθικές δεξιότητες στην υπηρεσία των σωστών στόχων». Και καταλήγει : «Ο σοφός άνθρωπος δε γεννιέται, γίνεται».

Η πρακτική σοφία.

Κατά τον Schwartz για να αποκτήσει κανείς σοφία χρειάζεται εμπειρία η οποία αποκτιέται με το χρόνο. Τα λάθη επιτρέπονται για να μας δίνουν διδάγματα. Το να είναι κανείς απλά ευφυής δεν είναι αρκετό. Στο παράδειγμα της ιστορίας με τη λεμονάδα, εξήγησε με σαφήνεια γιατί σε κάποιες καταστάσεις, στις οποίες είναι προφανές το τι έχει συμβεί, οι νόμοι και οι διαδικασίες είναι «βλακώδεις» και αναποτελεσματικοί. Χρειάζεται να ακολουθούμε τους νόμους, αυτός εξάλλου είναι και ο λόγος που υπάρχουν, όμως χρειάζεται και να σκεφτόμαστε και να έχουμε την ικανότητα να κρίνουμε πότε και πώς μπορούμε να παραβλέψουμε έναν νόμο για να κάνουμε αυτό που είναι σωστό (πρακτική σοφία).

Το κίνητρο.

Το κίνητρο, κατά τον Schwartz, έχει μεγάλη σημασία στον κάθε άνθρωπο, όταν καλείται να κάνει το «σωστό». Έτσι, στο παράδειγμα με μια έρευνα ψυχολόγων στην Ελβετία, προκύπτει το συμπέρασμα πως οι άνθρωποι πείθονται περισσότερο να κάνουν μια πράξη, όταν εκείνη δεν ενέχει «πονηρή» πρόθεση. Οι Ελβετοί δεν δέχονται κατόπιν αμοιβής να ριχθούν τα απόβλητα στην περιοχή τους, γιατί θεωρούν πως κάτι άλλο βρίσκεται πίσω από το αντάλλαγμα. Ακόμη, λοιπόν, κι αν το χρήμα είναι ένα αρκετά δελεαστικό κίνητρο, οι Ελβετοί το απορρίπτουν, θέλοντας να επιλέξουν το σωστό και όχι το κερδοφόρο («We must ask, not is it profitable, but is it right»). Οπότε, συμπεραίνει ο Schwartz, πρέπει οι εταιρείες για να έχουν κέρδος, να στρέφονται στην ηθική, να τη διδάσκουν και να την ασπάζονται. Το ηθικά σωστό είναι αυτό που θα δώσει κίνητρο στους υπόλοιπους να το ακολουθήσουν.

Η ηθική.

Το τρίτο και το πιο βασικό σημείο της ομιλίας του Schwartz είναι η αναφορά και η ανάλυση της ηθικής. Η ηθική, όπως προαναφέρθηκε, είναι η μόνη ικανότητα του ανθρώπου που μπορεί να αποτελέσει έμπνευση για άλλα άτομα. Αυτό συμβαίνει επειδή ακολουθώντας το δρόμο της ηθικής, κάνεις το σωστό. Ενθαρρύνει όλες τις εταιρείες να ακολουθήσουν το μοντέλο της ηθικής διότι «εάν κολυμπήσουν ενάντια στο ρεύμα, θα τα παρατήσουν».

Συμπεράσματα.

Κάθε εργασία περιλαμβάνει αλληλεπιδράσεις μεταξύ ανθρώπων. Με βάση όσα προειπώθηκαν για το κίνητρο και για την ηθική, θα πρέπει κάθε εταιρεία να εισάγει στο τρόπο λειτουργίας της ηθικές αξίες, ούτως ώστε να επιτύχει να κάνει το σωστό. Θα πρέπει να έχει ένα σύνολο σοφών ανθρώπων ώστε να αποτελέσουν σημείο αναφοράς για όλους. Με λίγα λόγια, θα πρέπει κάθε εταιρεία να εφαρμόσει την, κατά τον Αριστοτέλη, πρακτική σοφία.

Επιμέλεια: Ελένη Θάνου – Δέσποινα Δευτεραίου

Good Night, And Good Luck

Με λίγα λόγια.

Το φιλμ τοποθετείται στη δεκαετία του ‘50. Ασχολείται με τη διαμάχη μεταξύ του δημοσιογράφου Edward R. Murrow και του γερουσιαστή Joseph McCarthy. Επιθυμία του Murrow είναι να ρίξει φως στα γεγονότα και να τα μεταδώσει στο κοινό. Για το λόγο αυτό, αψηφά τις πιέσεις που δέχεται τόσο απ’ το κανάλι όσο και απ’ τους χορηγούς, αναλύοντας και εξετάζοντας τις τακτικές και τα ψέματα του McCarthy στη διάρκεια του «κυνηγιού μαγισσών» του εις βάρος των κομμουνιστών.

Η εποχή και το πολιτικό της υπόβαθρο.

Η ταινία λαμβάνει χώρα στην Αμερική της δεκαετίας του ’50, στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Επίσης, την περίοδο αυτή συναντάμε τα πρώτα βήματα της δημοσιογραφίας στη τηλεόραση. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο η Αμερική ανησυχεί πως η Σοβιετική Ένωση επιχειρεί την εξάπλωση του κομμουνιστικού μπλοκ. Τότε είναι που έρχεται στο προσκήνιο ο γερουσιαστής Joseph McCarthy υποστηρίζοντας ότι έχει στην κατοχή του λίστα με τους κομμουνιστές στην Αμερική που σύμφωνα με τον McCarthy έχουν σκοπό να διαφθείρουν το δημοκρατικό σύστημα. Ενώ, λοιπόν, όλη η Αμερική βρισκόταν κάτω από τον τρόμο του κουμμουνισμού, ένιωθαν κάποια ασφάλεια και έλεγχο της κατάσταση γνωρίζοντας πως υπάρχει κάτι που μπορούν να κάνουν. Από αυτή τη φοβία ο McCarthy κέρδισε πολλούς υποστηρικτές και κύρος. Έτσι γεννήθηκε το φαινόμενο γνωστό ως Μακαρθισμός, που αναφέρεται στις τακτικές τις οποίες ακολούθησε ο McCarthy, όπως ήταν η απαγγελία κατηγοριών για προδοσία χωρίς την ύπαρξη κάποιου πραγματικά ενοχοποιητικού στοιχείου.

Ο ήρωας: Edward R. Murrow

Ο Murrow βλέπουμε ότι είναι ένας δημοσιογράφος με πραγματική αγάπη για το επάγγελμα του, που προσπαθεί πάση θυσία να φέρει στο φως τα πραγματικά και ουσιαστικά γεγονότα ακόμα και αν αυτό τον τοποθετεί στο στόχαστρο ισχυρών προσώπων, όπως είναι ο Joseph McCarthy. Επίσης, έχει μια αξιοσημείωτη καριέρα στο χώρο της δημοσιογραφίας, πράγμα που του δίνει κύρος αλλά και απαιτεί και η κάθε του κίνηση να γίνεται με προσοχή γιατί πολλοί είναι εκείνοι που θέλουν να τον βλάψουν.

Το δίλλημα.

Το δίλλημα του ήρωα στη ταινία είναι αν θα πρέπει τελικά να μείνει σιωπηλός μπροστά στις πρακτικές αλλά και στον τρόμο που σπέρνει ο McCarthy για τον κομμουνισμό (ούτως ώστε να αποκτήσει κύρος), για να προφυλάξει τη θέση του, αλλά και τις θέσεις των συνεργατών του, που επηρεάζονται άμεσα από τις αποφάσεις του.

Είναι πραγματικά ένα πολύ σπουδαίο δίλλημα, μιας και δεν απειλείται μονάχα ο ίδιος αλλά και οι άνθρωποι που εργάζονται μαζί του. Το γεγονός ότι τον υποστηρίζουν απόλυτα βέβαια κάνει την απόφαση πιο εύκολη, δεν παύει ωστόσο να μένει ανεπηρέαστος απ’ το τι συμβαίνει στους συναδέλφους του, κάτι που φαίνεται και με την αυτοκτονία του Don Hollenbeck, ο οποίος αν και υποστήριξε το McCarthy δεν κατάφερε να αντέξει τη πίεση και τελικά οδηγήθηκε στην αυτοκτονία. Αλλά το δίλλημα είναι και προσωπικό, αφού θέτει τη θέση του σε κίνδυνο (και όπως βλέπουμε κάπου στο τέλος υπήρξαν επιπτώσεις, εξαιτίας των όσων υποστήριξε), για κάτι αβέβαιο. Ο McCarthy έχει ήδη πολλούς υποστηρικτές, οπότε είναι ριψοκίνδυνη η εναντίωση του Murrow, αφού μπορεί όλα όσα επιχειρεί να αποκαλύψει να μην έχουν κανένα ουσιαστικό αντίκρισμα και μην επιφέρουν κανένα αποτέλεσμα, ευτυχώς βέβαια καταφέρνει να νικήσει την προπαγάνδα του McCarthy. Επικροτούμε φυσικά, την απόφαση του να υποστηρίξει τα πιστεύω του, αλλά αναγνωρίζουμε την δυσκολία αυτής, και το ψυχικό σθένος που πρέπει να έχει κάποιος για να κάνει ότι έκανε ο Murrow, άλλωστε αν ήταν εύκολο θα το έκανε ο καθένας. Εξετάζοντας το θεωρητικά δεν μπορούμε παρά να διατηρήσουμε μια ουδέτερη στάση ως προς το τι θα κάναμε στη θέση του, μιας και το βρίσκομαι αδύνατο να πάρουμε μια υποθετική απόφαση για το τι θα κάναμε σε ένα δίλλημα τόσο δύσκολο.

Το δίλλημα του Murrow τοποθετημένο στο σήμερα.

Τοποθετώντας το δίλλημα στην εποχή μας δεν μπορούμε να μην παρατηρήσουμε την ουσιαστική διαφορά, που έχει να κάνει με την διάθεση των μέσων τότε και σήμερα. Στην εποχή του Murrow το επάγγελμα δημοσιογραφίας την αποκλειστική αρμοδιότητα των δημοσιογράφων, που το ασκούσαν μέσω του έντυπου τύπου όπως επίσης και των ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών εκπομπών. Σήμερα όμως, ενώ οι παραδοσιακές μορφές ενημέρωσης συνεχίζουν να λειτουργούν, σ’ αυτές έρχεται να προστεθεί και το Ίντερνετ όπου ο καθένας ανεξαιρέτως μπορεί να γράψει τη γνώμη του αλλά και την γνώση του πάνω σε κάποιο θέμα. Το δίλλημα επομένως του Murrow θα ήταν δύσκολο (όχι αδύνατο όμως) να συναντηθεί σήμερα όπως το συναντήσαμε τότε, που σχεδόν ο καθένας έχει και από μια άποψη. Δεν ξεχνάμε ωστόσο ότι τα ΜΜΕ (εφημερίδες, ραδιόφωνο, τηλεόραση) εξακολουθούν να παίζουν σημαντικότατο ρόλο στην διαμόρφωση της κοινής γνώμης, εφόσον είναι οι βασική πηγή πληροφόρησης, αφήνοντας κυρίως τον σχολιασμό τον γεγονότων στους χρήστες του Ίντερνετ, οπότε αν και δύσκολη η σύγκριση με την εποχή του McCarthy δεν είναι ωστόσο αδύνατη. Άλλωστε, συχνή είναι η παροχή στο κοινό εκπομπών μειωμένης ποιοτικής αξίας, χάριν τηλεθέασης. Μπορούμε να πούμε επομένως ότι το βασικό δίλλημα σήμερα είναι το κατά πόσο ένας δημοσιογράφος θα δεχθεί να θυσιάσει την ποιότητα της δουλειάς για χάρη της δημοσιότητας.

Επιμέλεια: Ελένη Θάνου – Δέσποινα Δευτεραίου

Web solutions – Ηθικά διλήμματα στον εργασιακό χώρο

Η εταιρεία για την οποία εργαζόμαστε είναι η Web Solutions και δραστηριοποιείται στον κλάδο των νέων τεχνολογιών. Είναι ηγέτης στην κατηγορία της και αυτό οφείλεται στην ποιότητα των προϊόντων της. Όραμα της είναι τα προϊόντα της να συνεισφέρουν στην ανάπτυξη της χώρας αλλά και την προσωπική ανάπτυξη των πολιτών- πελατών της.

Οι αξίες της

Σέβεται τους ανθρώπους της, την διαφορετικότητα και τις ιδιαιτερότητες τους. Επιθυμεί να απασχολεί στο δυναμικό της μεγάλο ποσοστό γυναικών και τους παρέχει κίνητρα και εκπαίδευση για να κατακτήσουν ηγετικές θέσεις στην εταιρεία. Εφαρμόζει πρόγραμμα «Εξισορρόπησης εργασίας και προσωπικής ζωής». Γνωρίζει πως η επιτυχία της στηρίζεται στους ανθρώπους της.

Έχει ηγεσία που δείχνει υπευθυνότητα απέναντι στους εργαζόμενους και την κοινωνία. Στηρίζει και βοηθά τους εργαζόμενους στην επίτευξη των στόχων.

Motto: You can make money without doing evil.

Την περίοδο που εξετάζουμε έχει παρατηρηθεί πτώση στις πωλήσεις, γεγονός που ωθεί την ηγεσία να ζητήσει από τους εργαζόμενους να εντείνουν τις προσπάθειές τους.

Τα εμπλεκόμενα πρόσωπα.

Ο Ν. είναι ένα μεσαίο διευθυντικό στέλεχος, με προοπτικές ανέλιξης στην Γενική Διεύθυνση της εταιρείας. Είναι ένας άνθρωπός ακέραιός, δίκαιος, αφοσιωμένος στην δουλειά του και οι προσωπικές του αξίες συμβαδίζουν με αυτές της εταιρείας.

Η Α. εργάζεται στο του Ν.. Είναι ικανή και εξαιρετική επαγγελματίας, ακόμη και όταν έλλειπε σε άδεια μητρότητας, φρόντιζε να ενημερώνεται για τα θέματα της εταιρείας και να συμμετέχει έστω και τηλεφωνικά σε συσκέψεις. Τώρα έχει επιστρέψει, αλλά για τους επόμενους τρείς μήνες, έχει το δικαίωμα να εργάζεται με μειωμένο ωράριο και να λείπει τις Παρασκευές.

Οι συνάδελφοι της Α. αναγνωρίζουν τον επαγγελματισμό της και σέβονται την πολιτική μειωμένου ωραρίου για τις νέες μητέρες, όμως κάτω από την πίεση και των φόρτο εργασίας που τους έχει ανατεθεί, ύστερα από τα νέα οικονομικά δεδομένα, έχουν αρχίσει να δυσανασχετούν και να ζητούν η Α. να επιστρέψει στην δουλεία με πλήρες ωράριο, ορισμένη προτείνουν παραίτηση ή και απόλυση της.

Ο Χ. είναι ένα διευθυντικό στέλεχος, που προσλήφθηκε για να αντικαταστήσει τον Ν. στην διεύθυνση του τμήματος. Τον χαρακτηρίζει η ανταγωνιστικότητα και η επιθετικότητα στην οργάνωση της διοίκησης ανθρώπινου δυναμικού και οι αξίες του δεν ταυτίζονται με αυτές της εταιρείας. Εποφθαλμιά την μελλοντική θέση του Ν. στην Γενική Διεύθυνση και εκμεταλλεύεται την δυσαρέσκεια των συναδέλφων της Α., πυροδοτεί το αρνητικό κλίμα και προτείνει ως λύση του προβλήματος την απόλυση της Α., προσπαθώντας να δείξει στην διοίκηση ότι είναι πιο αποτελεσματικός στην διαχείριση προβληματικών καταστάσεων .

Τα διλήμματα

Καλούμαστε λοιπόν, μπαίνοντας στον ρόλο του Ν. να διευθετήσουμε το θέμα, πως όμως;

Ακολουθώντας τις προσωπικές μας αξίες και αυτές τις εταιρείας, επιτρέποντας στην Α. να εργάζεται με μειωμένο ωράριο, παρατείνοντας με αυτό τον τρόπο την δυσαρέσκεια της υπόλοιπης ομάδας και με τον κίνδυνο να φανούμε ανεπαρκής να βρούμε λύση σε ένα απλό πρόβλημα και να χάσουμε την επικείμενη προαγωγή, από τον Χ.;

Αντίθετα, να ζητήσουμε από την Α. να επιστρέψει κανονικά στην εργασία της, ικανοποιώντας έτσι το αίτημα της υπόλοιπης ομάδας, παραβλέποντας τις αξίες που πρεσβεύουμε, τόσο εμείς, όσο και η εταιρεία και στις οποίες οφείλει την μέχρι τώρα πορεία και εικόνα της;

Το πρόβλημά μας έχει πολλά μέτωπα, αλλά ένα μόνο ζήτημα που πρέπει να λυθεί, το σημαντικό είναι με ποίο τρόπο θα επιλέξουμε να βρούμε αυτή την λύση, στηριζόμενοι στην ηθική μας ή στο προσωπικό και το συλλογικό συμφέρον.

Λύσεις που προτείνουμε

Τα τελευταία χρόνια, αναδεικνύεται όλο και περισσότερο η σημαντικότητα των εργαζομένων μίας εταιρείας για την επιτυχία της. Όταν μάλιστα, εκτός από ικανό προσωπικό, μία εταιρεία έχει ευχαριστημένο προσωπικό, τότε η επιτυχία της είναι βέβαιη. Βλέπουμε ότι η εταιρεία μας, έχει διακρίνει την σημαντικότητα των υπαλλήλων, για την καλή πορεία της και για αυτό και στηρίζει την νοοτροπία της σε ένα σύστημα αξιών που φέρνει στο προσκήνιο τον εργαζόμενο.

Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη η αρετή στον άνθρωπο είναι μια συνήθεια «έξις», με βάση την οποία επιτυγχάνει την τελειότητα στην οποιαδήποτε δραστηριότητα. Αν τα αναγάγουμε αυτά σε ότι προαναφέραμε, η εταιρεία μας συνηθίζει να πράττει, τα σωστά, δηλαδή να σέβεται τους υπαλλήλους της και αυτό την έχει οδηγήσει στην επιτυχία.

Στο σημείο αυτό, αξίζει να επισημανθούν τα δύο είδη των αρετών, οι «διανοητικές» και οι «ηθικές». Όπου, οι πρώτες μας βοηθούν να γνωρίσουμε την αλήθεια, ενώ οι δεύτερες να πράττουμε σωστά.

Η σπουδαιότερη από τις διανοητικές αρετές είναι η φρόνηση, η οποία ασχολείται με τα πράγματα που μεταβάλλονται και το ποια πρέπει να είναι η συμπεριφορά μας στις μεταβαλλόμενες καταστάσεις. Εν τέλει, η φρόνηση είναι απαραίτητη επειδή καμία άλλη ηθική αρετή δεν μπορεί να ασκηθεί χωρίς αυτή.

Ο Αριστοτέλης, θέλοντας να δείξει την σπουδαιότητα της αρετής την τοποθετεί σε μία βαθμολογική κλίμακα, στην οποία στην θέση «1» βρίσκεται η «έλλειψη», στην θέση «10» η «υπερβολή», ενώ στην θέση «5» σύμφωνα με τον φιλόσοφο βρίσκεται το «μέσον» που είναι το «άριστον» και κατ’ επέκταση η αρετή.

Ωστόσο, διευκρινίζει ότι κανένα πράγμα δεν μπορούμε να το θέσουμε στην κλίμακα αυτή εκ των προτέρων, χωρίς να έχει προηγηθεί σε κάθε περίπτωση η εξέταση των διαφορετικών καταστάσεων.

Αρωγός σε αυτή την διεργασία είναι η «κρίση», το αναπόσπαστο γνώρισμα ενός ενάρετου ανθρώπου. Αντίθετα οι άνθρωποι που υπακούν μόνο σε νόμους και κανόνες δεν χρησιμοποιούν την κρίση τους, άρα δεν μπορούν να κατανοήσουν το «μέσον» που είναι και το «άριστο».

Με σύμβουλο μας τον Αριστοτέλη και την θεωρεία του, θα προσπαθήσουμε να βρούμε να βρούμε την λύση στο πρόβλημα μας.

Η εταιρεία μας στην πορεία της προς την «αρετή», την επιτυχία οδηγείται από την ηθική. Στην προκειμένη κατάσταση θα πρέπει με την «φρόνηση» μα μελετήσουμε της καταστάσεις που έχουν μεταβληθεί και με την βοήθεια της «κρίσης», να βρούμε το «μέσον» μεταξύ των δύο ακραίων λύσεων του προβλήματος, συνεπώς να φτάσουμε σε μία λύση που θα μας οδήγηση στην επιτυχία.

Προτείνουμε λοιπόν, η λύσει που θα εφαρμοστεί να επιλέγει με γνώμονα την ηθική αρετή και βρίσκεται στο «μέσον».

Συγκεκριμένα προτείνουμε, ο Ν. να πράξει συμφώνα με τις αξίες του και αυτές τις εταιρείας, να μην επιτρέψει στην Α. να εργάζεται με μειωμένο ωράριο όπως δικαιούται. Για να μην πυροδοτήσει την ήδη τεταμένη κατάσταση, θα πρέπει να ανοίξει διάλογο με την υπόλοιπη ομάδα, υπενθυμίζοντας τους την συνέπεια και τον ζήλο με τον οποίο εργάζεται η Α., να τους ζητήσει να δείξουν κατανόηση και να καταλάβουν πως η απόφαση του αυτή πάρθηκε σύμφωνα με τις αξίες που διέπουν την κουλτούρα της εταιρείας, πως δεν είναι μια μεροληπτική απόφαση, αλλά πως αντίστοιχα η εταιρεία θα συντρέξει και για τους ίδιους όταν το χρειαστούν. Να τους τονίσει πως η εταιρεία στηρίζεται στο προσωπικό της και αντίστοιχα το στηρίζει όταν είναι απαραίτητο. Να τους κάνει να νιώσουν υπερηφάνεια, για την εταιρεία στην οποία εργάζονται και να αναπτερώσει το ομαδικό πνεύμα τους, ώστε να εργαστούν με συντροφικότητα και προσήλωση, για την επίτευξη των στόχων της εταιρείας και να μην αποσπώνται από εσωτερικές διαμάχες.

Σχετικά με τον Χ. θα προτείναμε να ζητήσει πληροφορίες από παλαιότερους εργοδότες σχετικά με την επιθετική συμπεριφορά του, καθώς το να φορτίζει κάποιος το ήδη άσχημο κλίμα δεν είναι κάτι που θα ωφελήσει την επιχείρηση. Έπειτα από συνεννόηση με την διοίκηση να προβεί στην απομάκρυνση του Χ. από την εταιρεία καθώς οι πρακτικές του δεν συμβαδίζουν με της δικές της και μπορούν μακροπρόθεσμά να την βλάψουν ή απλά να τον απομονώσει από την υπόλοιπη ομάδα. Ιδανικά, να προσπαθήσουν να τον κάνουν να καταλάβει την κουλτούρα της εταιρείας και να τον κάνουν να ενσωματωθεί σε αυτήν.

Επιμέλεια: Καρκάνη Βασιλική και Σωτηριάδου Χρυσούλα

Το δίκαιο και αλληλέγγυο εμπόριο. (Fairtrade)

Λίγα λόγια για την ιστορία του Δίκαιου Εμπορίου και της F.L.O..

Το 1988 πιστοποιήθηκαν τα αγαθά του δικαίου και αλληλέγγυου εμπορίου (Fair trade) στην Ολλανδία, για να βοηθήσει στη κατακόρυφη πτώση των τιμών του καφέ. Υπάρξαν ιδέες και κινήσεις για Fair trade σχεδόν από το 1940, κυρίως στη Νότια Αμερική και στην Ευρώπη, υποκινούμενη από εκκλησίες. Το Fair Trade σαν ιδέα άρχισε να βρίσκει υποστηρικτές σε όλο τον κόσμο και σιγά-σιγά δημιουργούνται αρκετοί εθνικοί οργανισμοί πιστοποίησης. Μέχρι το 1997 αυτοί οι οργανισμοί λειτουργούσαν ανεξάρτητα, ώσπου ιδρύεται ο F.L.O. (Fairtrade Labeling Organisation), ένας οργανισμός «ομπρέλα» που από κάτω της πήρε όλους αυτούς τους οργανισμούς απ’όλο τον κόσμο.

Ένας ορισμός του δίκαιου και αλληλέγγυου εμπορίου, σύμφωνα με τη F.I.N.E. (συνεργασία οργανισμών – δικτύων Fair Trade: F.L.O., WFTO (πρώην IFAT) , NEWS, και EFTA) είναι:

"Το δίκαιο και αλληλέγγυο εμπόριο είναι ένας εμπορικός συνεταιρισμός, βασισμένος στο διάλογο, τη διαφάνεια και τον σεβασμό, που αναζητά μεγαλύτερη δικαιοσύνη στο διεθνές εμπόριο. Συνεισφέρει στην παρατεινόμενη ανάπτυξη προσφέροντας καλύτερες συνθήκες εμπορίου και διασφαλίζοντας τα συμφέροντα περιθωριοποιημένων παραγωγών και εργατών, κυρίως στο Νότο. Οι οργανώσεις δίκαιου και αλληλέγγυου εμπορίου (υποστηριζόμενες από καταναλωτές) είναι ενεργά αφοσιωμένες στην υποστήριξη των παραγωγών, στην αφύπνιση συνειδήσεων και στην εκστρατεία για αλλαγές στους κανόνες και την άσκηση του συμβατικού διεθνούς εμπορίου".

Στόχοι της Fairtrade σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα της είναι οι εξής:

* Να βελτιώσει την διαβίωση και την ευημερία των παραγωγών διευκολύνοντας την πρόσβασή τους στην αγορά, ενδυναμώνοντας τους οργανισμούς τους, πληρώνοντας μία καλύτερη τιμή και παρέχοντας διάρκεια στην εμπορική σχέση.

* Να προωθήσει ευκαιρίες ανάπτυξης για μη-προνομιούχους παραγωγούς, ιδίως για τις γυναίκες και τον εντόπιο πληθυσμό και να προστατεύει τα παιδιά από την εκμετάλλευση στην παραγωγική διαδικασία.

* Να ξυπνήσει συνειδήσεις μεταξύ των καταναλωτών για τις αρνητικές συνέπειες που αφορούν στους παραγωγούς του διεθνούς εμπορίου, έτσι ώστε να ασκούν την αγοραστική τους δύναμη θετικά.

* Να αποτελέσει παράδειγμα εμπορικής συνεργασίας μέσω διαλόγου, διαφάνειας και σεβασμού.

* Να πραγματοποιεί εκστρατείες για αλλαγές στους κανόνες και τις μεθόδους του συμβατικού διεθνούς εμπορίου.

* Να προστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα προωθώντας κοινωνική δικαιοσύνη, ορθές περιβαλλοντικές μεθόδους και οικονομική ασφάλεια.

Fairtrade Hellas

Η F.L.O. στην Ελλάδα ιδρύθηκε το 2004 και έχει τη νομική μορφή της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρίας. Η έδρα της F.L.O. καθώς επίσης και το κατάστημα “altromercato” που εμπορεύεται αυτά τα προϊόντα βρίσκεται στην οδό Νίκης 30 στην Αθήνα. Υπάρχουν συνεργαζόμενα καταστήματα στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη, στο Αγρίνιο και στα Ιωάννινα.

Δίλλημα.

Το δίλλημα που υπάρχει είναι κατά πόσο θα ταίριαζε στη Fairtrade να συνεργασθεί με μια πολυεθνική εταιρία, η οποία μάλιστα έχει κατηγορηθεί στο παρελθόν για τη χρήση «ανήθικων πρακτικών».

Αντιλαμβανόμαστε ότι η συνεργασία με μια εταιρία σαν αυτή που περιγράφεται, είναι οπωσδήποτε ένα ρίσκο. Πιστεύουμε όμως πως είναι ένα ρίσκο που αξίζει να πάρει λαμβάνοντας υπ’ όψη τη σχετικά περιορισμένη κυκλοφορία των προϊόντων της (διατίθενται σε ελάχιστα σημεία πώλησης) και την περιορισμένη ενημέρωση του κόσμου για τα προϊόντα. Επομένως, η συνεργασία με μια πολυεθνική θα ενισχύσει καταρχάς, την αναγνωρισιμότητα των εμπορευμάτων της αλλά και της εύκολης πρόσβασης του κοινού σε αυτά. Και έτσι θα μπορούσε να περάσει γενικά την ιδέα του δίκαιου εμπορίου σε ολόκληρη την αγορά, με αποτέλεσμα οι πρακτικές που πρεσβεύει να εφαρμοστούν παντού. Άλλωστε αυτό δεν είναι και το ζητούμενο; Να επωφεληθούν όλοι οι παραγωγοί από το δίκαιο και αλληλέγγυο εμπόριο.

Μια τέτοια συνεργασία όμως, θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την αξιοπιστία της, εφόσον οι τακτικές των πολυεθνικών είναι εκ διαμέτρου αντίθετες με τα όσα πρεσβεύει η Fairtrade. Υπάρχουν θεμελιώδεις διαφορές ανάμεσα στη Fairtrade και σε μια πολυεθνική. Για παράδειγμα, μια πολυεθνική εταιρεία εκμεταλλεύεται τους συνεργαζόμενους παραγωγούς της, αγοράζοντας τα προϊόντα τους σε πολύ χαμηλές τιμές και πωλώντας τα σε πολύ υψηλές, κερδίζοντας εις βάρος τους. Έτσι, δύο είναι οι πιθανές εκβάσεις μιας τέτοιας υπόθεσης: ή θα γίνει αποδεκτό από το καταναλωτικό κοινό ή θα αμφισβητηθούν οι προθέσεις της και θα πληγεί το κύρος της.

Η πρόταση μας.

Γνώμη μας είναι ότι σε πρώτο στάδιο θα μπορούσε να κινηθεί δοκιμαστικά, διαθέτοντας περιορισμένο αριθμό προϊόντων στη πολυεθνική με την οποία σκοπεύει να συνάψει συνεργασία, ούτως ώστε να δει πώς θα αντιμετωπιστεί αυτή της η κίνηση από το αγοραστικό κοινό. Εφόσον χαίρει θετικής ανταπόκρισης, θα μπορούσε να προχωρήσει σε μεγαλύτερο άνοιγμα στην αγορά.

Επιμέλεια: Ελένη Θάνου – Δέσποινα Δευτεραίου