Καρτέλ Γάλατος

Υπόθεση

Το μικρό μέγεθος της ελληνικής αγοράς δεν επιτρέπει την είσοδο και τη βιώσιμη δραστηριότητα πολλών «παικτών» σε κάθε κλάδο. Αυτό έχει συνέπεια την πιθανότητα για συνεννόηση μεταξύ τους, η οποία καθίσταται έτσι ευκολότερη και οι ενέργειές τους περισσότερο ύποπτες. Έτσι και στην γαλακτοβιομηχανία, σύμφωνα με στοιχεία απο την Επιτροπή Ανταγωνισμού, έχει διαμορφωθεί καρτέλ μεταξύ των 10 ισχυρότερων γαλακτοβιομηχανιών και και 7 σούπερ μάρκετ.

Συγκεκριμένα οι γαλακτοβιομηχανίες που συμμετέχουν στο καρτέλ , έχουν κάνει μια «μυστική» συμφωνία όπου, εξαναγκάζουν τους γαλακτοπαραγωγούς να δέχονται τις εξοντωτικές γι' αυτούς και τη βιωσιμότητα των μονάδων τους τιμές. Οι γαλακτοβιομήχανοι, έχοντας συμφωνήσει για την τιμή ,πιέζουν τους παραγωγούς να πουλήσουν το γάλα με 0.33 ευρώ ανα λίτρο, ενώ η πραγματική τιμή σύμφωνα με το κόστος παραγωγής ανέρχεται σε 0,36 ευρώ ανα λίτρο. Έτσι οι γαλακτοπαραγωγοί, αν δεν κλείσουν ως επιχειρήσεις, υποκύπτουν στις πιέσεις όχι μόνο χωρίς να έχουν κέρδος, αλλά «μπαίνοντας μέσα» κατα 0,03 λετά ανα λίτρο.

Ως κατάληξη, 17 επιχειρήσεις παραγωγής, χονδρικής και λιανικής πώλησης γαλακτοκομικών προϊόντων κατηγορούνται για τέσσερις σοβαρές παραβάσεις του δικαίου του ανταγωνισμού, που επισύρουν και τσουχτερά πρόστιμα. Σύμφωνα με την Επιτροπή Ανταγωνισμού, στον κλάδο των γαλακτοκομικών προϊόντων ,στις επιμέρους αγορές υφίστανται τέσσερις στρεβλώσεις του δικαίου του ανταγωνισμού:

- «Οριζόντια σύμπραξη ορισμένων γαλακτοβιομηχανιών με αντικείμενο τον καθορισμό των τιμών αγοράς και κατανομής των πηγών προμήθειας στην αγορά νωπού γάλακτος». Δηλαδή, συμφωνούσαν σε ποιες τιμές θα αγόραζαν το γάλα από τους παραγωγούς και «μοίραζαν» τους προμηθευτές τους.

- «Οριζόντιες συμπράξεις μεταξύ ορισμένων γαλακτοβιομηχανιών αναφορικά με την τιμολογιακή - εκπτωτική τους πολιτική». Δηλαδή, ακολούθησαν την ίδια πολιτική τιμών και εκπτώσεων προς τους πελάτες τους.

- «Κάθετες συμπράξεις καθορισμού τιμών μεταπώλησης και απαγόρευσης παθητικών πωλήσεων μεταξύ ορισμένων γαλακτοβιομηχανιών και των διανομέων τους». Kαθόριζαν σε ποια τιμή θα πωλούν οι διανομείς τους και τους απαγόρευαν να εξυπηρετούν πελάτες από άλλη γεωγραφική περιοχή, απ’ αυτήν που δραστηριοποιούνται.

- «Κάθετες συμπράξεις καθορισμού τιμών μεταπώλησης μεταξύ ορισμένων γαλακτοβιομηχανιών και αλυσίδων σούπερ μάρκετ», συμφωνούσαν δηλαδή μεταξύ τους για τις τιμές πώλησης. Oπως λέγεται έχουν για την παράβαση αυτή κλητευθεί μερικές από τις μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ.

Στο καρτέλ γάλακτος, λοιπόν, εμπλέκονται οι βιομηχανίες: Vivartia (Δελτα), Μεβγαλ, Φαγε, Νεστλε Ελλας, Όλυμπος, Ροδόπη, Κρι-Κρι, Εβροφαρμα και Σεργαλ Τα σουπερμάρκετ: ΑΒ Βασιλόπουλος, Σκλαβενίτης, Καρφούρ, Βερόπουλος, Ατλάντικ, Μασούτης, Ελομάς Και ο ΣΕΒΓΑΠ (Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών Γαλακτοκομικών Προϊόντων), ο οποίος φέρεται να έπαιζε ρόλο συντονιστή ώστε οι βιομηχανίες να διατηρούν ίδιες τιμές παραγωγού και παραπλήσιες τιμές καταναλωτή. Σύμφωνα με την "Καθημερινή", η Επιτροπή Ανταγωνισμού καταγράφει ως ορόσημο τη λεγομένη "μυστική συμφωνία της Λάρισας ". Στη θεσσαλική πόλη συναντήθηκαν οι πέντε μεγαλύτερες βιομηχανίες γάλακτος στις 31 Μαΐου 2004 και φέρονται να συμφώνησαν να ρίξουν έως 1,5% τις τιμές που πλήρωναν στους κτηνοτρόφους. Στην εισήγηση επισημαίνεται ότι "η συμφωνία ανέπτυξε αποτελέσματα στη σχετική αγορά από 31 Μαΐου 2004 έως 11 Σεπτεμβρίου 2006, τουλάχιστον".

Ένα από τα πρόσωπα που περιπλέκονται στην υπόθεση είναι ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του ΣΕΒ (πρώην ΣΒΕ) κ. Δημήτης Δασκαλόπουλος. Αν και ο κ. Δασκαλόπουλος κατά τη διάρκεια της θητείας του έφερε τον Σύνδεσμο σε πολύ δύσκολη θέση, παρ’όλα αυτά η θητεία του ως πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου ανανεώθηκε. Όλα τα μέλη του Συνδέσμου εξέφρασαν ανησυχία, όμως αυτό που τελικά έγινε ήταν να συνεχισθεί η ανανέωση του ΣΕΒ. Μέσα στα πλαίσια της ανανέωσης αυτής έγιναν τα εξής:

-Αλλαγή ονόματος από Σύνδεσμο Βιομηχανιών Ελλάδος σε Σύνδεσμο Επιχειρήσεων Ελλάδος

-Τροποποίηση καταστατικού

-Αλλαγή σήματος Συνδέσμου

-«Άνοιγμα πορτών» για όλες τις επιχειρήσεις που ενδιαφέρονται, ανεξάρτητα από τις δραστηριότητές τους ή τον κλάδο στον οποίο ανήκουν.

-Αντικατάσταση 25% των μελών του διοικητικού Συμβουλίου

-21^ο μέλος θα είναι ο κ. Διονύσης Νικολάου, γενικός διευθυντής του ΣΕΒ

Οι αντιδράσεις που υπήρξαν για τις κατηγορίες ήταν οι εξής:

Πηγές της Vivartia, που ήδη έχει προσφύγει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, επαναλαμβάνουν πως εμμένουν στις θέσεις τους ότι ουδέποτε συμμετείχαν σε συμφωνίες που παραβιάζουν το νόμο, και της Μεβγάλ ότι δεν υπέπεσε στην αντίληψή τους κάποια εναρμονισμένη πρακτική. Από την εταιρεία Όλυμπος ανέφεραν ότι δεν είχαν συμμετοχή στη συνάντηση της Λάρισας, υπογραμμίζοντας πως την επίμαχη περίοδο δεν προχώρησαν σε μείωση των τιμών παραγωγού. Εάν αποδειχθούν οι κατηγορίες, οι κυρώσεις αναμένονται σημαντικές. Το ύψος του προστίμου καθορίζεται από την Επιτροπή Ανταγωνισμού και μπορεί να ανέρχεται στο 15% του ετησίου τζίρου κάθε συμμετέχοντα στο καρτέλ. Ειδικά για την περίπτωση της Μεβγάλ προτείνεται μείωση του κατά 30% λόγω ένταξης της στο πρόγραμμα επιεικείας, στο πλαίσιο του οποίου παρείχε πληροφορίες στην Επιτροπή Ανταγωνισμού.

Το καρτέλ έπαιρνε τις καθοριστικές αποφάσεις για την εξάλειψη του ανταγωνισμού μέσω της διαμόρφωσης των τιμών πώλησης και αγοράς της πρώτης ύλης. Οι ηττημένοι της υπόθεσης βρίσκονταν τόσο οι παραγωγοί όσο και οι καταναλωτές, οι πρώτοι γιατί πουλούσαν το γάλα τους σε πολύ χαμηλές τιμές στις γαλακτοβιομηχανίες και οι δεύτεροι γιατί αγόραζαν το γάλα από τα super market σε πολύ υψηλές τιμές, πληρώνοντας στην ουσία αντίτιμο της θέσης του προϊόντος στο ράφι, του κόστους διαφήμισης και του κέρδους των γαλακτοβιομηχάνων και των ιδοκτητών super market. Με αυτά τα δεδομένα το γάλα στα ελληνικά ράφια έφτασε στην κορυφή της Ευρώπης από άποψη κόστους.

Στην υπόθεση των “Γαλάζιων Κουμπάρων” πρωταγωνιστούν τρία πρόσωπα. Πρώτος είναι ο Παναγιώτης Αδαμόπουλος, ο Γενικός Διευθυντής Επιτροπής Ανταγωνισμού, δεύτερος ο Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος, ο “γαλάζιος εκτελωνιστής” από τη Θεσσαλονίκη και τρίτος ο Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης, ο σιτέμπορος από το Κιλκίς και κουμπάρος του τότε Υπ.Ανάπτυξης Σ.Τσιτουρίδη. Οι εν λόγω κύριοι απαίτησαν από τους εκπροσώπους της ΜΕΒΓΑΛ “φακελλάκι” της τάξης των 2,4 εκατ. ευρώ, ισοδύναμο με το 10% του συνολικού προστίμου των 24,5 εκατ με το οποίο απειλούνταν η ΜΕΒΓΑΛ για τη συμμετοχή της στο καρτέλ γάλακτος. Με αυτά τα χρήματα η ΜΕΒΓΑΛ θα εξαγόραζε μία θέση στο πρόγραμμα επιείκειας για τη μείωση ή την εξάλειψη του αρχικού προστίμου. Ακολούθησε καταγγελία για εκβίαση και δωροδοκία από τους εκπροσώπους της ΜΕΒΓΑΛ προς τα 3 κεντρικά πρόσωπα της υπόθεση.

Στην έκβαση της υπόθεσης δόθηκε άμεση δικάσιμος, που βασίζόταν στο νόμο για την καταπολέμηση της διαφθοράς στο Δημόσιο, λόγω θέσης Π.Αδαμόπουλου στην Επιτροπή Ανταγωνισμού. Το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων έκρινε ενόχους και τους τρεις για “απόπειρα εκβίασης”, δίνοντας όμως και τη δυνατότητα εξαγοράς της ποινής των 5,5 χρόνων φυλάκισης με την καταβολή των 10.000 ευρώ έκαστος. Ενώ, ο Π.Αδαμόπουλος κρίθηκε ένοχος και για το πλημμέλημα της δωροδοκίας.

Σήμερα, η ΜΕΒΓΑΛ φαίνεται να έχει πάνω από 15 εκατ.ευρώ κάθετες και οριζόντιες συμπράξεις και αντιμετωπίζει προβλήματα ρευστότητας για την καταβολή του προστίμου που της επιβλήθηκε για την συμμετοχή της στο καρτέλ σε αντίθεση με τη Vivartia που παρ'όλο που της επιβλήθηκε μεγαλύτερο πρόστιμο από αυτό της ΜΕΒΓΑΛ δε φαίνεται να αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα ρευστότητας.

Επιμέλεια κειμένου

Μυρτώ Βελίδου-Μαυρίδου

Αλκμήνη-Δήμητρα Θάνου

Σόλυ Ιωχανά