ΚΑΡΤΕΛ ΓΑΛΑΚΤΟΣ

Τι είναι;

Καρτέλ ονομάζεται η σύμπραξη (συνασπισμός) μεγάλων κυρίως εταιρειών ομοειδών επιχειρήσεων, (παραγωγών συνήθως), κατά οριζόντια ή παράλληλη διάταξη, με σκοπό την αποφυγή του μεταξύ τους ανταγωνισμού δια κοινής διαμόρφωσης ενιαίας τιμής των προσφερομένων υπηρεσιών ή των προϊόντων τους, ή και με πολύ ελάχιστες μεταξύ τους διαφορές τιμών.
Το καρτέλ πολλές φορές προκαλεί την αθέμιτη χειραγώγηση της λεγόμενης «ελεύθερης αγοράς».

Το καρτέλ « α λα ελληνικά»

Πρώτο εύρημα: ο χαρακτηρισμός «φρέσκο γάλα»
Στη δεκαετία του 80 περάσαμε από το εβαπορέ στο παστεριωμένο (όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη).
Το βαφτίσαμε φρέσκο και μάλιστα με μικρό χρονικό περιθώριο.

Ο ακαδημαϊκός Γ. Καλατζόπουλος χαρακτηρίζει το φρέσκο γάλα: «ελληνική ανακάλυψη, διαφημιστική επινόηση»

Η ολιγοήμερη διάρκειά του προστάτευε το ολιγοπώλιο του φρέσκου γάλακτος από τον εισαγόμενο ανταγωνισμό, απαγορεύοντας την είσοδο έτοιμων προϊόντων από το εξωτερικό. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ευρώπη το παστεριωμένο γάλα έχει διάρκεια 8-10 ημέρες.
Τον Ιούνιο του 2006 το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων (υπουργός κ. Μπασιάκος) προτείνει να μεγαλώσει η διάρκεια ζωής του φρέσκου γάλακτος (από πέντε σε δέκα μέρες), ώστε να χαμηλώσει η τιμή κάτω από τα επίπεδα των 0,80 ευρώ, αλλά υπάρχει ο φόβος αντιδράσεων από αγελαδοτρόφους που φωτογραφίζονται ως βασικοί «ένοχοι» των υψηλών τιμών.
Η Συντονιστική Επιτροπή Αγελαδοτρόφων κάνει λόγο για εξοντωτική μέση τιμή αγοράς γάλακτος από τον παραγωγό, φωτογραφίζοντας την εκβιαστική συμπεριφορά των γαλακτοβιομηχανιών που αναγκάζει πολλούς γαλακτοπαραγωγούς να αποσυρθούν.

Τσουχτερές τιμές
Μπορεί σε άλλες χώρες της Ευρώπης, όπως στην Αγγλία το γάλα να μην διαφημίζεται και με αυτόν τον τρόπο να διατηρείται σε χαμηλή τιμή, στην Ελλάδα όμως λανσάρεται ως επώνυμο προϊόν και ο καταναλωτής επιβαρύνεται με πρόσθετο κόστος μεταξύ 13 και 15 λεπτών το λίτρο. Διανομή, επιστροφές, διαφήμιση και προώθηση είναι σημαντικοί συντελεστές επιβάρυνσης, όπως και οι εκπτώσεις και οι παροχές που δίνονται από τα σούπερ μάρκετ. Τα τελευταία πιέζουν αφόρητα τις γαλακτοβιομηχανίες και εξασφαλίζουν εκπτώσεις της τάξης του 30%.

Ουσιαστικά στην περίπτωση του γάλακτος δρουν δύο αντιμαχόμενα καρτέλ. Εκείνο των γαλακτοβιομηχανιών έναντι των αγελαδοτρόφων και εκείνο των εμπορικών αλυσίδων, των σουπερμάρκετ έναντι των γαλακτοβιομηχανιών. Θύματα των πρώτων οι κτηνοτρόφοι και των δεύτερων οι καταναλωτές.

Το καρτελ «καλά κρατεί»

Τον Ιουνίου του 2006 διενεργείται αυτεπάγγελτος έλεγχος από την Επιτροπή Ανταγωνισμού για το καρτελ του φρέσκου γάλακτος που δρα σε βάρος των κτηνοτρόφων.
Στο στόχαστρο μπαίνουν πέντε βιομηχανίες: η Δέλτα (που μετονομάστηκε σε Vivartia), ο Ολυμπος, η ΦΑΓΕ, η ΜΕΒΓΑΛ και η ολλανδική Friesland οι οποίες και συλλέγουν το 90% του φρέσκου γάλακτος που παράγουν οι εγχώριοι αγελαδοτρόφοι.
Υπάρχουν δύο άξονες:
1)Ο ΣΕΒΓΑΠ, που είναι η επίσημη έκφραση των βιομηχανιών γάλακτος
2)Η Δέλτα, η οποία συγκεντρώνει σχεδόν του 50% του παραγόμενου γάλακτος στη χώρα.
Ωστόσο Πρόεδρος του ΣΕΒΓΑΠ είναι ο επικεφαλής της Διεύθυνσης Ζώνης Γάλακτος της Δέλτα κ. Χατζηγεωργίου, ενώ χρέη προέδρου εκτελεί ο κ. Δασκαλόπουλος σε ΣΕΒ (Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών)και Vivartia

Στα τέλη Νοεμβρίου 2006 αρχίζει το πόρισμα ενώ τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου 17 επιχειρήσεις κατηγορούνται για καρτέλ τόσο σε επίπεδο τιμών παραγωγού όσο και λιανικής.

Η πρώτη αντίδραση από τη Vivartia έρχεται δια στόματος του πρόεδρου της του κ. Δασκαλόπουλου:
«Η εταιρεία ουδέποτε συμμετείχε σε συμφωνίες που παραβιάζουν το νόμο».
Στελέχη άλλων γαλακτοβιομηχανιών απέφευγαν τον όποιο σχολιασμό επιθυμώντας να «λάβουν γνώση πρώτα της εισήγησης» ενώ την έκπληξή τους για την εμπλοκή τους στην υπόθεση δεν έκρυβαν κύκλοι αλυσίδων σούπερ μάρκετ.

H εκδίκαση της υπόθεσης προγραμματίζεται για τις 8 Φεβρουαρίου του 2007 από την Oλομέλεια της Eπιτροπής Aνταγωνισμού, καθώς από τη νομοθεσία οι εμπλεκόμενοι έχουν στη διάθεσή τους τουλάχιστον ένα μήνα για να ετοιμάσουν τις θέσεις τους.
Η πρώτη ημέρα της διαδικασίας (22 Μαρτίου 2007) ήταν η «ημέρα των γαλακτοβιομηχανιών», καθώς η Επιτροπή Ανταγωνισμού, έχοντας χωρίσει την υπόθεση στα δύο, άρχισε να εκδικάζει όσα αφορούν στην «οριζόντια σύμπραξη των γαλακτοβιομηχανιών, με σκοπό να επιβάλουν τιμές στους κτηνοτρόφους και να μοιράσουν μεταξύ τους την αγορά νωπού γάλακτος».
Στις 7 Μαΐου θα αρχίσει η εκδίκαση του δευτέρου μέρους της υπόθεσης, που αφορά στη «σύμπραξη των γαλακτοβιομηχανιών με σούπερ μάρκετ για τον καθορισμό ενιαίων λιανικών τιμών στο παστεριωμένο γάλα».
Εκπρόσωποι και των εννέα κατηγορούμενων εταιρειών, όπως και του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Γάλακτος, προσήλθαν στην έδρα της Επιτροπής Ανταγωνισμού συνοδευμένοι από τα νομικά επιτελεία των εταιρειών τους. Ενδεικτικό της σημασίας που δίνουν στην υπόθεση είναι ότι οι εκπρόσωποι της Vivartia που συνοδεύονταν από έξι δικηγόρους.
Τον Ιούλιο του 2007 ο εισαγγελέας εφετών κ. Ισίδωρος Ντογιάκος ζητάει ποινική δίωξη για τις εταιρείες VIVARTIA, ΦΑΓΕ, ΜΕΒΓΑΛ και ΑΓΝΟ, με την κατηγορία της σύμπραξης στη δημιουργία καρτέλ. Σύμφωνα με τους γαλακτοπαραγωγούς οι παραπάνω εταιρείες πολλές φορές τους απειλούσαν ότι δε θα παραλάβουν το γάλα, εξαναγκάζοντας τους να δέχονται μείωση της αρχικής τιμής αγοράς. Από την πλευρά τους οι παραγωγοί δεν μπορούσαν να απευθυνθούν σε άλλη εταιρεία και να διαπραγματευτούν την τιμή, αφού οι 4 αυτές εταιρείες είχαν κοινή συνεννόηση ως προς αυτό το θέμα.
Τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου η Vivartia περνάει στα χέρια του ομίλου MIG. Και ενώ αρχικά οι Δασκαλόπουλος και Βγενόπουλος δείχνουν έτοιμοι να συνεργαστούν από κοινού στο τιμόνι της εταιρείας, λίγους μήνες μετά, μόλις τον Οκτώβριο, ο πρώτος αποχωρεί. Όπως δηλώνει ο κ. Δασκαλόπουλος αιτία της απόφασης του να αποχωρήσει από την Vivartia είναι η αλλαγή στρατηγικού σχεδιασμού που προώθησε ο κ. Βγενόπουλος και που είναι αντίθετο με την αρχική τους συμφωνία.
Τον Απρίλιο του 209 ο κ. Βγενόπουλος ανακοινώνει μείωση κατά 25% στην τιμή του φρέσκου γάλακτος, δίνοντας ένα «δώρο» στους Έλληνες καταναλωτές που για χρόνια πληρώνουν τις υψηλές τιμές στο γάλα. Τη στιγμή που το καρτέλ των γαλακτοβιομηχανιών όπου πρωταγωνιστούσε η Vivartia έχει τιμωρηθεί από την Επιτροπή Ανταγωνισμού.

Αγγελική Κουτσουράδη