Vodafone & Σκάνδαλο Υποκλοπών

Τα γεγονότα

Σε ένα χρονικό διάστημα διάρκειας 13 ωρών που ξεκίνησε το απόγευμα της 24ης Ιανουαρίου 2005 και έληξε το πρωί της επόμενης ημέρας, αναστατώνεται το σύστημα της εταιρείας τηλεπικοινωνιών Vodafone εξαιτίας προβλημάτων που εντοπίζονται στην αποστολή 8.000 γραπτών μηνυμάτων συνδρομητών της Q Telecom.
Στις 9 Μαρτίου 2005 αυτοκτονεί ο Κώστας Τσαλικίδης, προϊστάμενος του τμήματος Σχεδιασμού Δικτύου της Vodafone, ενώ για τη συγκεκριμένη υπόθεση θα σχηματιστεί δικογραφία στην Ασφάλεια έναν χρόνο αργότερα, το Φεβρουάριο του 2006.
Την επόμενη μέρα o διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, Γιώργος Κορωνιάς, ενημερώνει τον διευθυντή του Πολιτικού Γραφείου του πρωθυπουργού, παρουσία του υπουργού Δημόσιας Τάξης, Γιώργου Βουλγαράκη για την ύπαρξη παράνομου συστήματος υποκλοπής στο δίκτυο της Vodafone. Το σύστημα αυτό δεν συμπεριλαμβανόταν στα υποσυστήματα του λειτουργικού που διαθέτει η εταιρεία και για αυτό και ζητήθηκε έλεγχος από την μητρική εταιρεία Ericsson.
Η κυψέλη που ενεργοποιούσε τα 14 τηλέφωνα – καταγραφείς που παρακολουθούσαν τους 100 αριθμούς εντοπίστηκε στις περιοχές Λυκαβηττού, της πλατείας Μαβίλη, στον Πύργο Αθηνών και στην Κλινική «Λευκός Σταυρός».
Το παράνομο λογισμικό – την ύπαρξη του οποίου υποστηρίζει η Vodafone δε γνώριζε – και σύμφωνα με όσα μεταφέρει ο υπουργός Δικαιοσύνης κ. Παπαληγούρας εντοπίστηκε στις 7 Μαρτίου 2005, ενώ την επόμενη ημέρα δόθηκε εντολή για την αφαίρεση του.
Το σύστημα θα μπορούσε να είχε τοποθετηθεί είτε στις εγκαταστάσεις της εταιρίας, είτε αλλού με κάποιο άλλο τρόπο.



Οι υπουργοί Δημόσια Τάξης (Γεώργιος Βουλγαράκης) και Δικαιοσύνης (Αναστάσης Παπαληγούρας), καθώς και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος (Θεόδωρος Ρουσόπουλος) δίνουν από κοινού συνέντευξη τύπου στις 2 Φεβρουαρίου 2006 σχετικά με το θέμα των υποκλοπών. Αναφέρονται στο χρονικό της εντόπισης του παράνομου λογισμικού, ένα χρόνο πριν και σύμφωνα με τα όσα τους είχε παραχωρήσει η διοίκηση της Vodafone και ο Γιώργος Κορωνιάς.
Την επόμενη ημέρα δίνεται στη δημοσιότητα ο κατάλογος προσώπων που είχαν πέσει θύματα τηλεφωνικών υποκλοπών, μέσω των κινητών τηλεφώνων που είχαν στην κατοχή τους. Συνολικά υποκλέπτονταν οι συνομιλίες 100 ατόμων, μεταξύ των οποίων του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή, του υπουργού Εξωτερικών Πέτρου Μολυβιάτη, του υπουργού ΄Αμυνας Σπήλιου Σπηλιωτόπουλου, του υπουργού Δημόσιας Τάξης Γιώργου Βουλγαράκη, του υφυπουργού Εξωτερικών Γιάννη Βαληνάκη, του ΄Ελληνα Επιτρόπου Σταύρου Δήμα και της δημάρχου Αθηναίων Ντόρας Μπακογιάννη, στελεχών των υπουργείων Εθνικής Άμυνας και Δημόσιας Τάξης, στελεχών του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού και του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, καθώς και στελέχους της αξιωματικής αντιπολίτευσης.



Οι υποκλοπές έγιναν στο διάστημα πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 μέχρι και το Μάρτιο του 2005, που εντοπίστηκαν.

Το πόρισμα της Αρχής Διασφάλισης Απορρήτου Επικοινωνιών

Ενώ αρχικά η Vodafone φαίνεται «αθώα» και η κυβέρνηση έχει δώσει στη δημοσιότητα όλα τα στοιχεία που έχει στα χέρια της, αρχίζουν οι αμφιβολίες για το αν και κατά πόσο έχει συμμετοχή η εταιρεία στο σκάνδαλο.
Τη σκυτάλη της έρευνας για τις υποκλοπές παίρνει η Ανεξάρτητη Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ). Ζητάνε τα μάθουν από τον ίδιο τον Κορωνιά λεπτομέρειες που αφορούν το παράνομο λογισμικό:
1. πώς τοποθετήθηκε
2. πώς ενεργοποιήθηκε
3. πώς λειτουργούσε
4. πότε απενεργοποιήθηκε
5. τις ενέργειες στις οποίες προέβη η εταιρεία αμέσως μετά τον εντοπισμό του συστήματος των υποκλοπών


Το πόρισμα της ΑΔΑΕ βγήκε λίγους μήνες μετά τη δημοσιοποίηση του σκανδάλου των υποκλοπών. Σύμφωνα με αυτό:

• Δέκα τεχνικοί υπάλληλοι της Vodafone είχαν πρόσβαση στα «παγιδευμένα» τηλεπικοινωνιακά κέντρα και θα μπορούσαν ενδεχομένως να τοποθετήσουν και να ενεργοποιήσουν το παράνομο λογισμικό των υποκλοπών ή να κάνουν παρεμβάσεις με την πρόσθεση ή αφαίρεση των παρακολουθούμενων αριθμών.
• Στελέχη της Vodafone έχουν άμεση εμπλοκή στην υπόθεση των υποκλοπών Στο κέντρο της Vodafone στην Παιανία, την ημέρα που διαπιστώθηκε το πρόβλημα με τα sms, πρόσβαση είχαν πέντε στελέχη της. Το τελευταίο άτομο που αναχώρησε από εκεί είχε κάρτα εισόδου με την ένδειξη «visitor». Το γεγονός αυτό παραπέμπει σε στέλεχος της εταιρίας.
• Ο αυτόχειρας Κ.Τσαλικίδης είχε ενημερωθεί για το σύστημα νόμιμων συνακροάσεων από την Ericsson.
• Υπήρξαν συνολικά τέσσερα ψηφιακά κέντρα που περιείχαν το παρείσακτο λογισμικό.
• Οι ευθύνες για τις υποκλοπές και τη συγκάλυψη της υπόθεσης, βαραίνουν τη Vodafone

Η «ένοχη» Vodafone

Από την αρχή των ερευνών της, η Αρχή Διασφάλισης Απορρήτου Επικοινωνιών, αντιμετωπίζει την «ύποπτη» στάση της Vodafone. Ενώ στην αρχή η εταιρία, εκπροσωπούμενη από τον διευθύνοντα σύμβουλο της, Γιώργο Κορωνιά φαίνεται «αθώα» και μη έχοντας την παραμικρή γνώση για το λογισμικό, στη συνέχεια τα πράγματα ανατρέπονται.

Αρχικα η Vodafone παρέδωσε στην ΑΔΑΕ τρία τηλέφωνα λιγότερα από αυτά που περιέχονται στη λίστα της Ericsson και δύο επιπλέον τηλέφωνα τα οποία δεν συμπεριλαμβάνονταν στη λίστα της Ericsson. Ένα από τα τρία τηλέφωνα που δεν παραδόθηκαν στην ΑΔΑΕ από τη Vodafone χρησιμοποιείται αποκλειστικά για εσωτερικές λειτουργίες των ψηφιακών κέντρων.
Η ΑΔΑΕ ζήτησε από την Vodafone στιγμιότυπα των ψηφιακών κέντρων για τις χρονικές περιόδους που γίνονταν οι υποκλοπές (δηλαδή κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων 2004) αλλά και τη χρονική περίοδο που έγιναν «διορθώσεις» στο παράνομο λογισμικό (31/1/2005 έως 4/3/2005). Η εταιρεία δίνει στιγμιότυπα για κάποιες από τις ημέρες, ενώ δηλώνει ότι δεν διατηρεί στα αρχεία της τα πλήρη στοιχεία που ζητήθηκαν από την ΑΔΑΕ. Συγκεκριμένα αυτά που αφορούν την επίμαχη περίοδο της «έκτατης» πρόσβασης των υποκλοπέων στο λογισμικό (20/1/2005 - 10/2/2005).
Καθώς συνεχίζεται η έρευνα να στοιχεία οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι υποκλοπές έγιναν μέσα από τη Vodafone, χωρίς την εμπλοκή τρίτων. Ο Γιώργος Κορωνιάς είχε υποστηρίξει μια αντίθετη εκδοχή.
Όπως αποδεικνύεται η Vodafone δεν επέτρεπε στους τεχνικούς της Ericsson να εγκαταστήσουν τα προγράμματα που είχε κατασκευάσει η εταιρεία τους, αλλά τα εγκαθιστούσαν οι ίδιοι.
Στα πλαίσια των ερευνών που γίνονται και σύμφωνα με μαρτυρίες μελών της ΑΔΑΕ, η συμπεριφορά της Vodafone είναι «παράξενη και αρνητική» στο να δώσει τα όποια βασικά στοιχεία. Γίνεται λόγος για «στοιχεία επισκεπτών που κάηκαν», για «μη τήρηση αρχείων όσων είχαν πρόσβαση στο λογισμικό», για «κανένα στοιχείο την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων». Είναι ολοφάνερο πλέον ότι η εταιρία δεν είναι πρόθυμη να αποκαλύψει το οτιδήποτε.
Οι εμπειρογνώμονες της ΑΔΑΕ θα μπορούσαν να «φωτογραφίσουν» πολύ μικρότερο αριθμό πιθανών «συνεργών», αν τους είχαν δοθεί περισσότερα στοιχεία και ψηφιακά αντίγραφα από τη Vodafone. Η εταιρεία όμως έχει δηλώσει ότι δεν διαθέτει περισσότερα στοιχεία και ότι αρκετά που αφορούν την κρίσιμη περίοδο των υποκλοπών έχουν καταστραφεί.
Η Vodafone μέχρι και σήμερα δεν «μιλάει» για το γεγονός που είναι το μεγαλύτερο σκάνδαλο τηλεπικοινωνιών που έχει γνωρίσει η χώρα μας.

Η στάση και η…απόσταση της κυβέρνησης

Η τότε κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή υποστήριξε δια στόματος των εκπροσώπων της ότι έπραξε στο ακέραιο το χρέος της και ότι δεν μπορούσε να δώσει στη δημοσιότητα το θέμα πριν ολοκληρωθεί η πρώτη φάση της δικαστικής έρευνας. Για τα όσα αποκάλυψε το πόρισμα της Αρχής και τα οποία ήταν αντίθετα με τα όσα είχαν αρχικά ανακοινωθεί, ο υπουργός Επικρατείας Θεόδωρος Ρουσόπουλος υποστήριξε «ουδέποτε τέθηκαν στη διάθεση της κυβέρνησης τα συγκεκριμένα στοιχεία που αναφέρονται στην έκθεση ευρημάτων της ΑΔΑΕ. Ο εκπρόσωπος της εταιρείας δεν τα ανέφερε ούτε στον υπουργό Δημόσιας Τάξης Γεώργιο Βουλγαράκη ούτε στον υπουργό Δικαιοσύνης Αναστάση Παπαληγούρα, ούτε στο υπόμνημά του προς τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου»

« Η εξέλιξη της τεχνολογίας έχει τα θετικά και τα αρνητικά της. Η πολιτεία πρέπει να είναι έτοιμη να προωθήσει την τεχνολογία, αλλά και να επέμβει όπου χρειαστεί», Νικήτας Αλεξανδρίδης (σε δήλωση του την περίοδο της αποκάλυψης του σκανδάλου ως πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων)



Αγγελική Κουτσουράδη