Εργασία των:
Σοφία Ζυγούμη
Δέσποινα Μοσχονά
Βασίλη –Ιωάννη Μούσκα
Τι εστί Fair Trade;
Το Fair Trade είναι ένα κίνημα που προωθεί μια εναλλακτική διαδικασία εμπορίου. Το κίνημα του δίκαιου και αλληλέγγυου εμπορίου δεν στοχεύει στο μέγιστο κέρδος, αλλά στη μείωση της φτώχειας στις αναπτυσσόμενες χώρες. Γι' αυτό, μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί και συνεταιρισμοί του αναπτυγμένου κόσμου προμηθεύονται προϊόντα από μικρούς παραγωγούς των αναπτυσσόμενων χωρών, οι οποίοι σε όλον τον κύκλο παραγωγής δείχνουν τον απαιτούμενο σεβασμό απέναντι σε αρχές, όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα και η προστασία του περιβάλλοντος, με σκοπό να συμβάλουν στην αειφόρο ανάπτυξη.
Η ιστορία του Fair Trade
Οι ρίζες του δίκαιου και αλληλέγγυου εμπορίου μπορούν να αναζητηθούν στο παρελθόν σε εγχειρήματα που ξεκίνησαν από εκκλησίες στη Νότιο Αμερική και στην Ευρώπη στα τέλη του 1940. Στόχος τους ήταν να προσφέρουν ανακούφιση σε πρόσφυγες και σε άλλες κοινότητες ανθρώπων χτυπημένες από τη φτώχεια, πουλώντας τις χειροτεχνίες τους στις βόρειες αγορές. Συγκρινόμενες με τις δομές του συμβατικού εμπορίου, αυτές οι Οργανώσεις Εναλλακτικού Εμπορίου (ATOs) προσέφεραν μεγαλύτερες απολαβές στους παραγωγούς του αναπτυσσόμενου κόσμου μέσω του άμεσου εμπορίου και των δίκαιων τιμών.
Η πιστοποίηση των αγαθών του δίκαιου και αλληλέγγυου εμπορίου ξεκίνησε στην Ολλανδία το 1988, σαν απάντηση στην κατακόρυφη πτώση των τιμών στην παγκόσμια αγορά του καφέ. Σήμερα, 19 χώρες έχουν τις δικές τους πρωτοβουλίες ετικετοποίησης, που λειτουργούν με τα ίδια κριτήρια υπό την αιγίδα του Οργανισμού Ετικετοποίησης δίκαιου και αλληλέγγυου εμπορίου.
Υποθετικό Case Study
Παρουσίαση
Ο οργανισμός “Monde Εgal” είναι ο μεγαλύτερος οργανισμός Δίκαιου Εμπορίου που υπάρχει στην Ελλάδα Μέχρι σήμερα είχε καταφέρει να δραστηριοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό στην Ελλάδα αυξάνοντας την αναγνωρισιμότητα του Δικαίου εμπορίου και συμβάλλοντας στην αγοραστική επιτυχία των προϊόντων του, που ξεπέρασαν τις αρχικές προσδοκίες. Όμως τα τελευταία 2 χρόνια ο ρυθμός ανάπτυξης του Δικαίου Εμπορίου έχει αρχίσει να μειώνεται και εκφράστηκαν φόβοι πως η επίδραση του στην ελληνική αγορά έχει αρχίσει να περιορίζεται. Από τη στιγμή, λοιπόν, που το Monde Egal έχει μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα, τα χρήματα από τις πωλήσεις των προϊόντων ουσιαστικά μετατρέπονται σε βοήθεια για την βελτίωση των συνθηκών ζωής στις υπό ανάπτυξης χώρες. Είναι συνεπώς κομβικής σημασίας η διεύρυνση των πωλήσεων, καθώς μόνο έτσι θα καταφέρει ο οργανισμός να εκπληρώσει το βασικό κοινωνικό του στόχο για εξάλειψη της παγκόσμιας φτώχειας. Γι αυτό το λόγο εκφράζονται σκέψεις μέσα στον Monde Egal να υπάρξει συνεργασία με την Black Desire που αποτελεί την κυρίαρχη εταιρεία στην αγορά καφέ και σοκολάτας. Η εταιρεία παρόλο που είχε κατηγορηθεί για «ανήθικες» πρακτικές στην αλυσίδα παραγωγής στο παρελθόν, πλέον με την άνοδο των προϊόντων δίκαιου εμπορίου αποζητά συνεργασία με την ανάλογη εταιρεία.
Σχετικά Ερωτήματα:
1. Ποιες αποφάσεις για συνεργασία θα παίρνατε εάν ανήκατε σε κάθε έναν από τους παραπάνω οργανισμούς και γιατί;
Το Δίκαιο Εμπόριο φαίνεται να κερδίζει ολοένα και μεγαλύτερο έδαφος και διεκδικεί επάξια ένα σημαντικό ποσοστό απ’ το μερίδιο αγοράς. Εκτιμάται ότι υπάρχουν 3.000 καταστήματα ηθικού εμπορίου στην Ευρώπη, ενώ στην περιοχή της Φλάνδρας ανοίγει ένα κατάστημα κάθε μήνα. Προκειμένου οι δυο οργανισμοί να έχουν μια επιτυχημένη συνεργασία πρέπει να συνφωνήσουν από κοινού στην τήρηση κάποιων βασικών κανόνων και αυτοί είναι οι εξής:
• Να υποστηρίξουν τη δυνατότητα αυτοσυντήρησης παραγωγών, κοινοτήτων και κατοίκων του αναπτυσσόµενου κόσµου µε οικονοµικές και πολιτιστικές πρωτοβουλίες που εξασφαλίζουν στους γεωργούς και στους τεχνίτες συνθήκες εργασίας που τους γλιτώνουν από την εκµετάλλευση.
• Να προωθήσουν σε τοπικό και σε διεθνές επίπεδο την ανάπτυξη µιας σταθερής και ανταγωνιστικής οικονοµίας αξιοποιώντας τις φυσικές πηγές του πλανήτη.
• Να βελτιώσουν την διαβίωση και την ευηµερία των παραγωγών διευκολύνοντας την πρόσβασή τους στην αγορά, ενδυναµώνοντας τις οργανώσεις τους, πληρώνοντας µία καλύτερη τιµή και παρέχοντας διάρκεια στην εµπορική σχέση.
• Να προωθήσουν ευκαιρίες ανάπτυξης για µη-προνοµιούχους παραγωγούς, ιδίως για τις γυναίκες και περιθωριοποιηµένες οµάδες και να προστατεύει τα παιδιά από την εκµετάλλευση στην παραγωγική διαδικασία.
• Να ευαισθητοποιήσουν τους καταναλωτές για τις αρνητικές συνέπειες και για την εκµετάλλευση που συχνά κρύβεται πίσω από τα προϊόντα του συµβατικού διεθνούς εµπορίου, έτσι ώστε να ασκούν την αγοραστική τους δύναµη θετικά.
• Να αποτελέσει παράδειγµα εµπορικής συνεργασίας µέσω διαλόγου, διαφάνειας και σεβασµού.
• Να πραγµατοποιούν εκστρατείες για αλλαγές στους κανόνες και τις µεθόδους του συµβατικού διεθνούς εµπορίου.
• Να προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώµατα προωθώντας κοινωνική δικαιοσύνη, ορθές περιβαλλοντικές µεθόδους και οικονοµική ασφάλεια.
• Να αποτελέσουν µια ουσιαστική και πρακτική απάντηση στην παγκόσµια φτώχεια και αδικία.
Η διασφάλιση των παραπάνω είναι άκρως σημαντική αφού στο παρελθόν έχουν σημειωθεί πολλές παραβάσεις από την εταιρεία «Black Desire» όσον αφορά το καθεστώς εξαθλίωσης στο οποίο εργάζονταν οι αγρότες και τα πενιχρά χρήματα που λάμβαναν ως ανταμοιβή. Υπό αυτές τις προυποθέσεις θα μπορέσει και η Monde Égal να προβεί σε πιστοποίηση των προιόντων της Black Desire χωρίς το φόβο να καταφύγει ξανά σε «ανήθικες» πρακτικές. Ιδιαίτερο βάρος θα πρέπει να δοθεί και στη διάδοση των προιόντων Δίκαιου Εμπορίου στην Ελλάδα αφού αυτή τη στιγμή η υπάρχουσα ενημέρωση είναι μικρή και οι Ελληνες καταναλωτές αναδεικνύονται οι λιγότερο ενημερωμένοι πάνω σε θέματα του διεθνούς αλληλέγγυου εμπορίου, ενώ η ελληνική κυβέρνηση τοποθετείται στην τελευταία θέση της λίστας με τις «αξιόπιστες πηγές που θα επέλεγαν για να ενημερωθούν σχετικά με τα σουπερμάρκετ» .
2. Τι «κερδίζει» και τι «χάνει» ο κάθε οργανισμός σε μια μελλοντική συνεργασία;
Το όψιμο ενδιαφέρον της εταιρείας Black Desire για την πιστοποίηση των προιόντων της υπό την αιγίδα του Δίκαιου Εμπορίου, καθώς και οι σκέψεις της Monde Égal για συνεργασία με την Black Desire αποφέρουν τόσο σημαντικά ωφέλη όσο και σημαντικά μειονεκτήματα στον κάθε οργανισμό.
«Monde Égal»
Κέρδος
Τα πιθανά ωφέλη που θα αποκομίσει ο οργανισμός Monde Égal με τη συνεργασία του με την εταιρεία Black Desire είναι αρκετά. Πρώτα απ’ όλα θα αυξήσει το μερίδιό του στην εγχώρια αγορά. Η συνεργασία με μια τόσο εδραιωμένη στο χώρο του εμπορίου εταιρεία είναι σίγουρο πως θα οδηγήσει στην ταχύτατη γνωστοποίηση των προιόντων Δίκαιου Εμπορίου στην Ελλάδα και αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την κινητοποίηση ακόμα περισσότερων φορέων, για να φθάνουν τα προιόντα αυτά στα χέρια του καταναλωτή χωρίς τις δυσκολίες που παρουσιάζονται τώρα. Επίσης η Monde Égal μέσω αυτής της συνεργασίας θα έχει τη δυνατότητα να «εκμεταλλευτεί» ένα έτοιμο και επιτυχημένο δίκτυο πωλήσεων της εταιρείας Black Desire που έχει χτίσει η τελευταία λόγω του επιτυχημένου ονόματός της.
Απώλεια
Το βασικό μεινέκτημα με το οποίο βρίσκεται αντιμέτωπος ο οργανισμός όσον αφορά το ενεργητικό της Black Desire είναι το «ένοχο» της παρελθόν και η δημιουργία καρτέλ. Σίγουρα στο κλείσιμο της συνεργασίας η Monde Égal επέβαλε τους όρους της περί πραγματικής εφαρμογής των διατάξεων του Δίκαιου Εμπορίου και την πλήρη ύπαρξη διαφάνειας. Είναι όμως επίφοβη η σκέψη πως στο βωμό του μεγαλύτερου κέρδους η Black Desire δεν θα θυμηθεί τις παλιές της τεχνικές αδιαφορώντας για τις συνθήκες διαβίωσης των εργατών και των αγροτών που παράγουν τα προιόντα. Εδώ έγκειται το δίλημμα και το κομβικό σημείο που διατρέχει ο οργανισμός. Η συμφωνία λοιπόν που πρέπει να επιτύχει με την Black Desire θα πρέπει να επιφέρει αυστηρότατες κυρώσεις στην περίπτωση παραβίασης οποιουδήποτε όρου της συμφωνίας με σκοπό το προσωπικό κέρδος. Επιπλέον, με την συνεργασία αυτή ο οργανισμός χάνει την αποκλειστικότητα που είχε στην προώθηση προϊόντων Δικαίου Εμπορίου. Με την συγχώνευση η Monde Egal θα χάσει την επαφή με τους παραγωγούς και δεν θα είναι σε θέση να ελέγχει το ίδιο αποτελεσματικά την δράση της εταιρείας. Η Black Desire θα χρησιμοποιήσει την δύναμη που έχει ο οργανισμός στα προϊόντα Δικαίου Εμπορίου και αξιοποιώντας τα σημεία πωλήσεων θα εκτοξεύσει της πωλήσεις .Στον αντίποδα όμως ο ρόλος και δύναμης της Monde egal θα χαθούν αφού θα λειτουργεί πλέον ως μεσάζων.
«Black Desire»
Κέρδος
Η εταιρεία Black Desire εάν επιτευχθεί η συνεργασία με τον αναγνωρισμένο οργανισμό Monde Égal πρώτον και κύριο «φτιάχνει» το όνομά της και το κοινωνικό της προφίλ. Μια τέτοια συνεργασία θα έπειθε το καταναλωτικό κοινό πως, αφού ο μεγαλύτερος οργανισμός Δίκαιου Εμπορίου στην Ελλάδα πιστοποιεί τα προιόντα της παραπάνω εταιρείας, η Black Desire δεν είχε παρά να συμμορφωθεί με τους κανόνες του Fair Trade και να αφήσει την άσχημη εικόνα της στο παρελθόν. Με αυτόν τον τρόπο η Black Desire θα κερδίζει εύκολα πιστοποιήσεις και μελλοντικές συνεργασίες με άλλες εταιρείες, αφού θα έχει ανεβάσει την υπεραξία του ονόματός της δημιουργώντας ένα ισχυρό «brand name» στην αγορά. Επίσης όπως γίνεται ορατό, υπάρχει μια ολοένα και μεγαλύτερη στροφή προς το Δίκαιο Εμπόριο. Αυτό σημαίνει πως μια συνεργασία της Black Desire με την Monde Égal θα φέρει την πρώτη πιο κοντά σε μελλοντικές εξελίξεις και ανταγωνιστικές συνεργασίες. Διότι μέχρι οι καιροί να επιβάλουν μια πιο καθολική συνεργασία με εταιρείες προιόντων Δίκαιου Εμπορίου, η Black Desire θα έχει ήδη στο ενεργητικό της μια τέτοια συνεργασία.
Απώλεια
Πόσο εύκολα ακολουθείται ο ηθικός δρόμος; Τι στιγμή που ήδη η εταιρεία έχει δοκιμάσει μια φορά στο παρελθόν την «πίσω πόρτα» και μάλιστα με ιδιαίτερη επιτυχία; Αφού τα κέρδη αυξήθηκαν και τα σκάνδαλα δεν επηρέασαν την εικόνα της εταιρείας, όπως δείχνουν τα μερίδια αγοράς που παρέμειναν ιδιαίτερα υψηλά, η παρασκηνιακή δράση ακόμα και έπειτα από μια συνεργασία με την Monde Égal δεν αποτελεί επίφοβη ενέργεια για την εταιρεία μήπως οδηγηθεί ξανά σε παρόμοιο σκάνδαλο αλλά μάλλον πρόκληση. Κάτι τέτοιο βέβαια θα έδινε ένα οριστικό τέλος στη δράση της Monde Égal γι’ αυτό μάλλον οι απώλειες βαραίνουν περισσότερο τον πρώτο οργανισμό. Επιπλέον, η αγορά στην οποία πρόκειται να «ρίξει» η εταιρεία τα προϊόντα fair trade, η ελληνική αγορά δηλαδή, δεν είναι και τόσο ενημερωμένη για τα το Δίκαιο Εμπόριο, γεγονός που προσθέτει ακόμα ένα ρίσκο στην συνεργασία αυτή.
3. Ποιες εναλλακτικές επιλογές υπάρχουν και ποιες άλλες κινήσεις θα μπορούσαν να κάνουν οι δύο οργανισμοί πριν αναζητήσουν συνεργασία μεταξύ τους;
«Monde Egal»
Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η εταιρεία είναι ότι δεν διαθέτει ικανοποιητικά σημεία πώλησης για να προωθήσει τα προϊόντα Δίκαιου Εμπορίου. Το ζήτημα της διεύρυνσης των πωλήσεων επομένως είναι κομβικής σημασίας για την επιβίωση του οργανισμού.
Πρωταρχική ανάγκη της εταιρείας είναι η μεγαλύτερη προβολή των προϊόντων της, μέσω ενεργειών που θα οδηγήσουν στην αύξηση των πωλήσεων. Εναλλακτικά θα μπορούσε επομένως να βρει επικοινωνιακό χορηγό, ο οποίος θα αναλάμβανε την προβολή της οργάνωσης δωρεάν, καθότι πρόκειται για μη κυβερνητική οργάνωση. Καμπάνιες διαφήμισης σε μέσα μαζικής ενημέρωσης θα έλυναν σε μεγάλο βαθμό το πρόβλημα των χαμηλών πωλήσεων, καθώς οι καταναλωτές θα είχαν την δυνατότητα να ενημερωθούν για τα προϊόντα Δίκαιου Εμπορίου και τα σημεία πώλησης τους.
Ακόμη, η Monde Egal θα μπορούσε να διαθέσει δοκιμαστικά για μια περίοδο τα προϊόντα της δωρεάν σε σταντ σε κεντρικά σημεία της Αθήνας, σε πολυσύχναστα σημεία, όπου οι καταναλωτές θα έχουν τη δυνατότητα να ενημερωθούν για το Δίκαιο Εμπόριο και να τους γίνει σταδιακά τρόπος ζωής. Με αυτό τον τρόπο, ο οργανισμός και θα καταφέρει να επεκταθεί στην αγορά με τα δικά του μέσα, και διατηρώντας ακέραια την δύναμη του.
«Black Desire»
Το βασικό πρόβλημα της εταιρείας είναι η άνοδος του Δίκαιο Εμπορίου και η άρνηση της στο παρελθόν να αναγνωρίσει προϊόντα τέτοιου είδους. Μια λύση λοιπόν όπως η συνεργασία της με τον μεγαλύτερο οργανισμό Δικαίου Εμπορίου στην Ελλάδα, μπορεί να θεωρηθεί μονόδρομος αφού θα την απαλλάξει από το αδιέξοδο. Εναλλακτικά όμως η εταιρεία θα μπορούσε να προβάλει σε μεγαλύτερο βαθμό τα προϊόντα της και να τονίσει την μακροχρόνια εμπειρία της στο χώρο, παραβλέποντας φυσικά φωτίσει πτυχές που την ενοχοποίησαν στο παρελθόν. Θα στηριχτεί στην ποιότητα των προϊόντων της και την εντοπιότητα της, στοιχεία που θα αναδείξει με ενέργειες προβολής.
Παράλληλα, θα μπορούσε, αν όχι να μειώσει τις τιμές των προϊόντων της –στοιχείο που θα την έκανε πιο ανταγωνιστική, καθώς τα προϊόντα Δικαίου Εμπορίου είναι πιο ακριβά- , να δελεάσει τον καταναλωτή με προσφορές στα προϊόντα με μεγαλύτερη ζήτηση. Έτσι θα μπορούσε να σταματήσει σταδιακά την πτώση των πωλήσεων και να ξανακερδίσει μερίδιο της αγοράς.
4. Τι στάση θεωρείτε ότι θα κρατήσουν οι καταναλωτές απέναντι στους δύο οργανισμούς σε περίπτωση εκπλήρωσης της συνεργασίας;
Το δίκαιο εμπόριο στηρίζεται σε μια συμφωνία εμπόρων, καταναλωτών και παραγωγών που διέπεται από αρχές αλληλεγγύης όπου γίνεται εμφανής η ανάγκη στήριξης συγκεκριμένων παραγωγών ή περιοχών & προϊόντων. Παράλληλα αυτή η ανάγκη διαμορφώνει ένα πλαίσιο συμφωνίας τιμής για τα προϊόντα και διαφάνειας μεταξύ εμπόρου και καταναλωτή. Σε αυτές τις περιπτώσεις έχει διαπιστωθεί ότι ο καταναλωτής είναι διατεθειμένος να πληρώσει καλύτερα ξέροντας ότι ένα εισόδημα διαμορφώνεται από την τιμή αυτή για συγκεκριμένους παραγωγούς και για παραγωγούς που έχουν ανάγκη, όπως επίσης και στη βάση και της αποδοχής του ότι η ποιότητα κοστίζει περισσότερο.
Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη μεταξύ καταναλωτών έξι χωρών (Βέλγιο, Δανία, Γαλλία, Ισπανία, Πολωνία, Ελλάδα) προέκυψαν διαφορετικά αποτελέσματα σχετικά με το ενδιαφέρον τους απέναντι σε προϊόντα fair trade.
Σ' αυτή την έρευνα φαίνονται και οι διαφορές στη στάση του καταναλωτικού κοινού ανάλογα με τη χώρα: την ώρα που στις άλλες πέντε εξεταζόμενες χώρες οι καταναλωτές υποστηρίζουν πως «τα σουπερμάρκετ οφείλουν να πληρώνουν τους προμηθευτές τους αρκετά καλά ώστε και οι εργάτες να λαμβάνουν ένα αξιοπρεπές εισόδημα, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει πως οι τιμές θα αυξηθούν στα ράφια», στην Ελλάδα το 70% του συνόλου των ερωτηθέντων θέλει τα σουπερμάρκετ να κρατούν χαμηλά τις τιμές για τους πελάτες, πληρώνοντας το ελάχιστο στους προμηθευτές. Παράλληλα, οι Έλληνες δηλώνουν ότι θα τοποθετούσαν την ελληνική κυβέρνηση στην τελευταία θέση της «κλίμακας εμπιστοσύνης» εάν ήθελαν να λάβουν πληροφορίες σχετικά με το πώς τα σουπερμάρκετ μεταχειρίζονται τους προμηθευτές τους. Οι Έλληνες καταναλωτές, μαζί με τους Πολωνούς, είναι και οι λιγότερο ενημερωμένοι σχετικά με τα προϊόντα fair-trade.
Δεδομένου των παραπάνω στοιχείων λοιπόν οι Έλληνες καταναλωτές θα είναι διστακτικοί αρχικά ως προς την προτίμηση προϊόντων δίκαιου εμπορίου. Ιδιαίτερα όσο η ενημέρωση θα παραμένει ελλιπής η ευαισθητοποίηση του κόσμου και η αναζήτηση των προϊόντων αυτών στα ράφια των σουπερμάρκετ θα αγγίζει μικρά ποσοστά (προς το παρόν μόνο δύο στα 10 ελληνικά σουπερμάρκετ ανταποκρίθηκαν σε έρευνα που διεξήγαγε σε οκτώ ευρωπαϊκές χώρες η διεθνής καταναλωτική οργάνωση Consumers International, σχετικά με τις πολιτικές τους απέναντι στους εργαζομένους τους των αναπτυσσόμενων χωρών και τη στάση τους για τα προϊόντα fair-trade).
Παρ’ όλα αυτά η συνεργασία των Monde Égal και Black Desire είναι σίγουρο πως θα γνωστοποιήσουν τα προϊόντα αυτά στον ελληνικό λαό με μεγάλη επιτυχία, λόγω του ήδη υψηλού μεριδίου αγοράς της δεύτερης εταιρείας και της έγκυρης πιστοποίησης που θα παρέχουν. Με αυτό τον τρόπο τα προϊόντα δίκαιου εμπορίου δεν θα αποτελούν επιλογές λίγων και πιο ευαισθητοποιημένων καταναλωτών αλλά ενός πιο καθολικού κοινού. Σε συνδυασμό μάλιστα και με τη σωστή διαφήμιση τα προϊόντα αυτά θα χαίρουν της εκτίμησης των Ελλήνων καταναλωτών σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.
Σχετική Βιβλιογραφία:
http://www.solon.org.gr/index.php/ithikoemporio/87--a-/244-2008-07-25-18-18-55.html
http://fairtrade.gr/docs/harta.pdf
http://fairtrade.gr/docs/harta.pdf
No comments:
Post a Comment