COP15: Η ημέρα μετά

Σύνοδος της Κοπεγχάγης για το Κλίμα 2009:

Πλήρης αποτυχία ή έναυσμα να σκεφτούμε πιο σοβαρά;

Η χαρακτηριζόμενη ως ιστορική Διάσκεψη, είχε θεωρηθεί από τους επιστήμονες ως η σημαντικότερη που έχει γίνει μέχρι στιγμής. Για πρώτη φορά στην διάρκεια 17 χρόνων συζητήσεων για το κλίμα, ένας μεγάλος αριθμός κρατών ευαισθητοποιήθηκε και κοινοποίησε στόχους και προτάσεις για τη σωτηρία του πλανήτη. Φαίνεται ότι η παγκόσμια κοινότητα αποδέχθηκε την ευθύνη να αναλάβει δράση για την αντιμετώπιση της απειλής της κλιματικής αλλαγής. Την παραμονή της έναρξης της κρίσιμης Διάσκεψης, ένα κλίμα αισιοδοξίας είχε ήδη δημιουργηθεί για την πορεία των συζητήσεων, με πολλές χώρες να εκφράζουν την δέσμευσή τους για μείωση των εκπομπών αεριών του θερμοκηπίου.

Οι συζητήσεις ξεκίνησαν στις 7 Δεκεμβρίου με στόχο την εύρεση μιας δεσμευτικής συμφωνίας για το κλίμα, δίνοντας στον κόσμο την ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον. Το πρώτο επίσημο σχέδιο όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις ήταν ότι οι ανεπτυγμένες χώρες θα έπρεπε, έως το 2020, να μειώσουν τις εκπομπές αερίων κατά 70-85%. 

Οι διαφωνίες μεταξύ αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών, καθώς και οι διαφωνίες μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ, οι οποίες ευθύνονται για το μεγαλύτερο ποσοστό εκπομπών στον πλανήτη, επισκίασαν τους στόχους της Συνόδου. Οι αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες διαφωνούσαν ως προς το ποσοστό μείωσης των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου και ως προς το ποσό χρηματοδότησης για τις φτωχότερες χώρες, στην προσπάθειά τους να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής.

Όπως φάνηκε στις διαπραγματεύσεις, οι αναπτυγμένες χώρες προωθούσαν μια νέα συμφωνία, χωρίς να λάβουν υπόψη τα προβλήματα και τις ανησυχίες των οικονομικά αδύναμων χωρών. Επειδή αντιλήφθηκαν ότι ίσως χαθούν πολλά από τα οφέλη που προέβλεπε το Πρωτόκολλο του Κιότο, οι φτωχότερες χώρες, εγκατέλειψαν προσωρινά τις διαπραγματεύσεις, για να επιστρέψουν σε αυτές λίγο αργότερα. Από την άλλη πλευρά, οι πλούσιες αναπτυσσόμενες χώρες δέσμιες της οικονομικής ανάπτυξης, δεν έδειξαν ιδιαίτερη προθυμία να προβούν σε μεγάλες μειώσεις των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Οι φτωχότερες χώρες, καθοδηγούμενες από την Κίνα, ζητούσαν μείωση των ρύπων από τις βιομηχανικά αναπτυγμένες χώρες, αφού ισχυρίζονταν ότι εκείνες ευθύνονται για την σημερινή χαοτική κατάσταση.

Το αποτέλεσμα ήταν μια χωρίς δεσμευτικού χαρακτήρα Συμφωνία, η οποία αναγνωρίζει την ανάγκη περικοπών των εκπομπών ρύπων με κύριο στόχο να συγκρατηθεί η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου, ώστε να αποφευχθούν φυσικές καταστροφές όπως οι πλημμύρες, οι καύσωνες, η εξαφάνιση διάφορων ειδών της πανίδας και της χλωρίδας και η αύξηση της στάθμης των ωκεανών.

O στόχος για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου είναι 50% μέχρι το 2050, σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. Οι μεγάλες αναπτυσσόμενες χώρες θα χειριστούν το θέμα με εθελοντικές ενέργειες για τον περιορισμό των ρύπων, χωρίς όμως η συνθήκη να τις δεσμεύει με συγκεκριμένα ποσοστά για τη μείωση τους μέχρι το 2020 ή να επιβάλλει σαφείς χρονικές προθεσμίες. Ωστόσο, καλεί για την υιοθέτηση μιας νομικά δεσμευτικής συνθήκης ως τα τέλη του 2010 και αναφέρεται στην επανεξέταση, το 2016, του σχεδίου της Διακήρυξης, όπου θα αναθεωρηθεί το όριο του 1,5 βαθμού Κελσίου. 

Στη Συμφωνία προβλέπεται η σύσταση ενός Κλιματικού Μηχανισμού Χρηματοδότησης προς τις αναπτυσσόμενες χώρες, το οποίο θα διαχειρίζεται κεφάλαιο ύψους 100 δις δολαρίων ετησίως. Η ΕΕ δεσμεύτηκε να συμβάλει με το ποσό των 10.6 δις δολαρίων και η Ιαπωνία υποσχέθηκε να παρέχει το ποσό των 11 δις δολαρίων. Η αμερικανική υπερδύναμη, από την άλλη, αρκέστηκε να παρέχεις το ποσό των 3.6 δις δολαρίων. Τα κονδύλια αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τις αναπτυσσόμενες χώρες.

Η Συμφωνία είναι σχεδιασμένη ώστε να μην υιοθετηθεί από τις 193 χώρες που πήραν μέρος στην Διάσκεψη. Εάν εναντιωθούν ορισμένες χώρες, θα υιοθετηθεί μόνο από εκείνες που την υποστηρίζουν. Οι αντιπροσωπείες τις Βενεζουέλας, της Βολιβίας, της Κούβας και της Νικαράγουας αποκήρυξαν ήδη τη Συμφωνία, τονίζοντας ότι καταρτίστηκε αδιαφανώς και ότι δεν θα συμβάλλει στην αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Όλα πάντως δείχνουν, ότι στην Κοπεγχάγη χάθηκε η μεγάλη ευκαιρία για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων τις κλιματικής αλλαγής. 

Επιμέλεια: Δημήτρης Κοσμάς, Μαρίνα Σακίπη, Χριστίνα Σιδέρη, Μαρία Σιδηροπούλου